مشخصات زمانی – مکانی بارش های روزانۀ فرین بالا در شمال غرب ایران

فرین های بارشی در هر نقطه، به بارش های نادر و نابهنجار گفته می شود که در دنباله و دور از نقطه تمرکز توزیع فراوانی (میانگین و یا میانه) بارش آن نقطه قرار گرفته باشد. اخیراً فرین های بالا و دنبالۀ بالایی توزیع فراوانی بارش مورد توجه بسیار بوده اند. در این راستا به فراخور ویژگی های جغرافیایی هر پهنه، آستانه های متعدد و متنوعی برای این ویژگی بارش معرفی و به کار گرفته شده است. یکی از نمایه های پرکاربرد مربوط به بارش روزانه، مبتنی بر چندک های توزیع فراوانی مشاهدات می باشد. در نوشتار حاضر، تحلیل مکانی ـ زمانی بارش های فرینِ بالای بارش روزانۀ شمال غرب ایران براساس داده های شبکه ای حاصل از تعداد 729 ایستگاه همدید، اقلیم شناسی و باران سنجی سازمان هواشناسی کشور و ایستگاه های باران سنجی وزارت نیرو طی دورۀ 1967-2007 و نیز بر پایۀ صدکِ نود توزیع فراوانی بارش مورد بررسی قرار گرفت. توزیع احتمال بارش برای هر یاخته از شبکه داده ای برآورد و آستانۀ صدک 90 توزیع فراوانی مربوط به هر یاخته محاسبه شد. تعداد روزهای توأم با بارش بیش تر یا مساوی صدک های90 از توزیع هر یاخته محاسبه و تعداد یاخته هایی که از آستانۀ مزبور به دست آمد، شمارش شد. بدین ترتیب چند پهنۀ توأم با بارش فرین حاصل گردید. به منظور تحلیل زمانی بارش های فرین، تغییرات بلندمدت فراوانی سالانۀ این نوع بارش ها برای گستره های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. روند کاهشی معنی دار برای بارش های فرین تنها برای بارش هایی با گسترۀ 30-20 درصد دیده شد. در حالی که بارش های فرین با گسترۀ بیش تر، ایستا بوده اند. همچنین تحلیل ماهانه بارش های فرین نشان داد که به جز برای گسترۀ تحت تأثیر70-60 درصد، بیش ترین دفعات وقوع بارش های فرین در ماه آوریل بوده است. دومین ماه به لحاظ فراوانی بیشینه برای گستره های 20-10، 30-20 و نیز 40-30 درصد از مساحتِ زیرِ پوشش بارش های فرین، ماه می است. در گسترۀ 40-50 ، 50-60، ماه مارس به لحاظ فراوانی رخداد بارش های فرین در مقام دوم قرار دارد. در حالتی که 70-60 درصد گسترۀ مورد مطالعه زیر پوشش بارش های فرین باشد، ماه های مارس، می و اکتبر با فراوانی های برابر (2 بار برای هرماه)، فراوانی بیشینه را به خود اختصاص داده اند.